Polonsky Writing for Matura

Miło mi donieść Czytelnikom tego bloga, że w zeszłym tygodniu ujrzał światło dzienne mój najnowszy podręcznik do nauki języka angielskiego „Polonsky Writing for Matura”. Cieszę się tym bardziej, gdyż do pisania takiej książki zabierałem się od kilku lat; inne projekty wydawnicze co rusz stawały na drodze, lecz wreszcie udało mi się znaleźć czas i odwagę, by napisać taki kompleksowy podręcznik, który w założeniu ma pomagać w nauce dobrego pisania. Przyznam się bezwstydnie, że po części odwaliłem tu prywatę – taka książka była mi w nauczaniu bardzo potrzebna, więc skoro nie było nic podobnego na rynku, napisałem sobie sam.

Kup książkę na Allegro – klik

1. Co znajduje się w podręczniku?

Podręcznik „Polonsky Writing for Matura” zawiera 30 czterostronicowych jednostek (120 stron), w których prezentowane są zasady rządzące tworzeniem wypowiedzi pisemnych oraz ćwiczenia. Tych ostatnich jest 235! W jednostkach poświęconych wypracowaniom na poziomie podstawowym i rozszerzonym w każdej jednostce jest po osiem ćwiczeń, natomiast w pięciu jednostach poświęconych wypracowaniom na poziomie dwujęzycznym – po siedem.

Oprócz tego w książce znajduje się 30 dwustronicowych kart pracy (sekcja Twoje Wypracowania), gdyż zawsze irytowało mnie, kiedy uczniowie oddawali mi kartki i karteczki różnych rozmiarów, przeważnie zapisane linijka w linijkę oraz od „ściany do ściany”, tak że nie było żadnej przestrzeni na poprawianie błędów, oznaczenie dobrych miejsc i wpisywanie komentarzy. A teraz można poprosić ucznia, aby wypracowanie napisał na osobnej stronie, która jest do tego przeznaczona i gdzie jest odpowiednia ilość miejsca oraz maturalna tabelka na punkty.

Na końcu książki znajduje się szczegółowy klucz, w którym nie tylko podane są odpowiedzi do zadań, lecz również przykładowe wypowiedzi pisemne do tematów podanych w zadaniach maturalnych.

Jeśli ktoś jest zainteresowany szczegółową zawartością podręcznika, proszę zerknąć na mapę książki.

Mapa książki – klik 

2. Układ jednostki

Każda jednostka rozpoczyna się od krótkiego wprowadzenia. Starałem się unikać rozbudowanych wyjaśnień oraz tłumaczenia rzeczy oczywistych (nie ma to jak objaśniać uczniowi strategię rozwiązywania zadań wielokrotnego wyboru), gdyż szanuję inteligencję czytelnika.

Następnym elementem jednostki jest zadanie 1, czyli modelowa wypowiedź. Tutaj naszym zadaniem jest zapoznanie się z treścią polecenia maturalnego oraz rozwiązanie ćwiczenia, polegającego najczęśniej na uzupełnieniu brakujących wyrazów (pojedyncze słowa, przedimki czy wyrazy pochodne). Uważam, że należy pracować aktywnie, więc w ten sposób zapoznajemy się z modelową wypowiedzią w sposób aktywny.

W kolejnych sześciu ćwiczeniach zapoznajemy się z różnymi pomniejszymi zagadnieniami związanymi z tematem. Może to być tworzenie wstępów albo zakończeń do tekstu, nauka przydatnych zwrotów i wyrażeń, szybkie przećwiczenie jakiegoś potrzebnego w danym miejscu zagadnienia gramatycznego.

Przedostatnie ćwiczenie, zadanie 7, w pierwszej części książki jest przeznaczone na powtórkę. Pracujemy z krótkim tekstem, który podsumowuje zagadnienia poruszane w jednostce. W drugiej i trzeciej części książki zadanie 7 stanowi wprowadzenie do tzw. zadania maturalnego. Musimy odpowiedzieć na pytania, dzięki czemu mamy pewien punkt zahaczenia przy pisaniu wypracowania.

Przed ostatnim ćwiczeniem, zadaniem 8, znajduje się ramka z ważnymi informacjami dotyczącymi danego typu wypowiedzi pisemnej. Po prawej stronie jest kolejna ramka, Ekspert radzi, gdzie znajduje się objaśnienie różnych ważnych kwestii formalnych związanych z pisaniem i ocenianiem pracy pisemnej. Samo zadanie 8 to nic innego tylko temat zadania maturalnego, które musimy zaplanować i napisać.

Przykładowe strony – klik

3. Jak pracować z „Polonsky Writing for Matura”?

Przyznaję, że usiłowałem w tej książce pogodzić trochę wodę z ogniem, czyli przygotować podręcznik tak, aby istniała w nim pewna gradacja materiału: najpierw zaznajamiamy się z elementarnymi zgadnieniami na poziomie zdania, potem pracujemy z akapitem (ang. paragraph), a następnie przechodzimy do pełnych wypowiedzi. Jednocześnie chciałem, aby każda jednostka stanowiła zamkniętą całość, którą można wyłuskać z podręcznika i przerobić samodzielnie. Wydaje mi się, że udało się ten cel osiągnąć.

Z książką można więc pracować na dwa sposoby. Pracując z uczniem przygotowującym się do matury rozszerzonej możemy przerobić podręcznik od jednostki pierwszej do dwudziestej piątej. Możemy też przerobić całość materiału, aż do jednostki trzydziestej. Tak, to nie pomyłka! W sekcji poświęconej wypowiedzi na poziomie dwujęzycznym znajduje się sporo materiału, który będzie również przydatny na poziomie rozszerzonym.

Możemy też pracować inaczej, stosując metodę, którą nazywam „wydłubywaniem rodzynków z ciasta”. Nauczyciel (albo uczeń) wybiera z podręcznika potrzebne mu jednostki, zgodnie z tym, co jest mu w danej chwili potrzebne.

Warto pamiętać, że z podręcznikiem można pracować intensywnie w klasie maturalnej, lecz nic nie stoi na przeszkodzie, by wprowadzić już w klasie I albo II szkoły ponadgimnazjalnej. Wtedy możemy raz na miesiąc lub raz na dwa tygodnie „zarzucić jednostką” i w ten sposób przerobimy całą książkę bez zbytniego pośpiechu.

4. Czego NIE ma w tej książce?

W repetytoriach i podręcznikach ponadgimnazjalnych bardzo mnie irytuje wychowywanie ucznia na „małego egzaminatora”. Różne sekcje uczące pisania koncentrują się na analizie błędów czy parafrazach stylistycznych, podając materiał z perspektywy egzaminatora. Ja natomiast uważam, że przede wszystkim trzeba nauczyć się porządnie pisać. Dlatego w mojej książce nie ma ćwiczeń na poprawianie błędów (uznaję takie ćwiczenie za szkodliwe), nie ma wymyślnych analiz zadań, nie ma też ćwiczeń urągających inteligencji ucznia (wybór wielokrotny czy dopasowywanki).

Proszę też nie traktować tej książki jako przewodnika dla egzaminatorów. Nie taką rolę ma spełniać. Aczkolwiek pani Aleksandra Procek, nauczycielka i egzaminatorka OKE w Jaworznie, dbała o to, by wszelkie informacje na temat matury były rzetelne i solidne. Za to bardzo jej dziękuję.

5. Wykonanie książki

Chciałem też, aby książka była ergonomiczna i przyjazna dla nauczyciela. Co przez to rozumiem? Książkę wykonaliśmy kierując się kilkoma zasadami: każde ćwiczenie ma rozpoczynać się i kończyć w obrębie jednej strony; w ćwiczeniach ma być odpowiednio dużo miejsca na wpisywanie odpowiedzi; klucz do każdej jednostki ma się mieścić na jednej stronie. Z doświadczenia wiem, że takie drobiazgi znacznie ułatwiają korzystanie z podręcznika.

Podręcznik można zakupić u wydawcy na aukcjach Allegro. Będzie też można nabyć go w księgarniach Edu-Książki oraz na stronie wydawcy.

Kup książkę na Allegro – klik

Przedsprzedaż Polonsky Writing for Matura

Właśnie ruszyła przedsprzedaż mojego nowego podręcznika dla maturzystów Polonsky Writing for Matura.

Książkę w cenie 55 złotych można zakupić na Allegro. Wysyłka będzie realizowana od 22 lutego 2016. Dla kupujących w przedsprzedaży parę bonusów :)

http://allegro.pl/listing/user/listing.php?us_id=26518233

Przykładowe jednostki można obejrzeć pobierając plik PDF z tego miejsca – KLIK.

Czy czeka nas syndrom hiszpański?

Na terenie Europy znajdują się kraje, gdzie obywatele posługują się doskonale językiem angielskim. Przykładami mogą być Szwecja i Norwegia. Na drugim końcu znajdują się państwa, gdzie ludność uczy się co prawda angielskiego, jednak ze znajomością tego języka bywa różnie. Legendy krążą o Włochach, Hiszpanach i Grekach, którzy po wielu latach uczenia się angielskiego ledwo potrafią sklecić zdanie w tym języku. Obserwując sytuację w Polsce, dochodzę do wniosku, że pomimo mojego gorącego pragnienia, by naród polski władał angielskim jak Północy, skręcimy raczej w rejony południowe. Czeka nas syndrom hiszpański. Skąd taki wniosek?

1. Szokujący wykres

Co roku przeglądam sprawozdania przygotowane przez CKE, by zapoznać sie ze szczegółowymi danymi nt. wyników matur i egzaminu gimnazjalnego z języka angielskiego. Kiedy pobrałem i zacząłem czytać tegoroczne sprawozdanie z egzaminu gimnazjalnego, opadła mi szczęka na widok poniższego wykresu.

źródło: Osiągnięcia uczniów kończących gimnazjum w roku 2015. Sprawozdanie z egzaminu gimnazjalnego 2015. CKE, Warszawa

Wykres przedstawia rozkład wyników uzyskanych przez uczniów w arkuszu standardowym na poziomie rozszerzonym. Analizując go można zauważyć kilka prawidłowości.

Przede wszystkim rzuca się w oczy brak krzywej dzwonowej Gaussa, która powinna pojawić się, gdyż mamy do czynienia z pewnym zjawiskiem statystycznym. Widać, że zamiast niej mamy niemalże odwrotność krzywej dzwonowej Gaussa (!), a to oznacza, że albo jest coś nie tak z samym egzaminem (konstrukcją arkuszy? standaryzajcą? przebiegiem?), albo z samymi uczniami. Być może mamy też do czynienia z kombinacją tych przyczyn.

Skupmy się jednak na samym wykresie. Widzimy dwa wyraźne szczyty na jego końcach, a to oznacza, że wyniki uczniów możemy podzielić się na trzy grupy. Bliżej punktu zerowego mamy grupę wyników słabych, gdzie uczniowie uzyskali najczęściej 8–16%. Jest to wyniki dramatycznie niski, biorąc pod uwagę, że do egzaminu na poziomie rozszerzonym przystępują uczniowie, którzy uczyli się angielskiego przez 6 albo 9 lat.

Na drugim końcu wykresu lokują się wyniki bardzo dobre, a szczyt przypada na 98%. Odsetek uczniów, którzy uzyskali tak spektakularne wyniki jest niższy niż odsetek uczniów słabych.

Pośrodku znajdują się „przeciętniacy”, których na normalnym egzaminie powinno być najwięcej. Na krzywej dzwonowej Gaussa tutaj właśnie znalazłby się szczyt wykresu.

Jak widać, już na poziomie gimnazjum młodzież dzieli się na trzy wyraźne grupy: (1) uczniów beznadziejnie słabych, którzy nie potrafią uporać się z zadaniami; (2) uczniów przeciętnych, których jest zadziwiająco mało; (3) uczniów mocnych, którzy osiągają doskonałe wyniki.

2. Co stoi za szokującym wykresem?

Zastanówmy się, skąd biorą się te trzy grupy uczniów. Najprawdopodobniej pierwsza grupa, uczniowie słabi, to uczniowie, którzy pogubili się w gimnazjów. Mogą mieć spore zaległości ze szkoły podstawowej lub nie mają odpowiedniego wsparcia w domu. Na pewno istnieje też pewna grupa uczniów, którzy mówiąc językiem potocznym „kładą lachę” na egzaminie na poziomie rozszerzonym, gdyż jego wyniki nie są uwzględnianie przy rekrutacji do szkoły ponadgimnazjalnej.

Grupa trzecia, uczniowie mocni, to najprawdopodobniej produkt elitarnych gimnazjów, świetnych nauczycieli lub troskliwych rodziców, którzy posyłają dzieci na kursy i korepetycje. Aby uzyskać wynik na poziomie 96–98%, a taki wynik ma ok. 6% uczniów (ok. 17,000 osób), należy angielskiego uczyć się przez kilka lat w sposób staranny i systematyczny. Wyniki perfekcyjne, czy prawie perfekcyjne, nie są nigdy wynikiem przypadku.

Uczniowie przeciętni są natomiast typowym produktem naszej szkoły. W zwykłych okolicznościach, typowe, średnio zmotywowane, średnio solidne dziecko uczone przez przeciętnego nauczyciela jest w stanie uzyskać wynik ok. 50%. Jeśli nie poślemy dziecka do elitarnego gimnazjum (nieważne czy prywatnego czy państwowego) ani nie wspomożemy nauki kursem czy korepetycjami, nasze dziecko uzyska mniej więcej takie wyniki.

Myślę, że te trendy będą się utrzymywać, a to oznacza, że – roughly speaking – jedna trzecia gimnazjalistów będzie umiała angielski bardzo dobrze, jedna trzecia – bardzo słabo, a jedna trzecia – tak sobie. Za takim stanem rzeczy kryje się kilka przyczyn.

3. Spowszednienie angielskiego

Prawdziwym przełom w dostępie do języka angielskiego nie nastąpił w 1989 roku, lecz kilkanaście miesięcy wcześniej, kiedy władza ludowa zaczęła wydawać zezwolenia na montaż… anten satelitarnych. Nagle na domach i blokach wykwitły „talerze”, a bogaci zyskali możliwość oglądania choćby kanału EuroSport po angielsku. Potem poszło już szybko: granice runęły, zaczęły się wyjazdy, księgarnie sprowadzały tysiące książek, kablówka zagościła w większości polskich domów.

Od dekady dokonuje się kolejny przełom związany z dostępnością języka angielskiego – coraz więcej Polaków zyskuje szerokopasmowy dostęp do internetu, a co za tym idzie dostęp do filmów, seriali oraz wszelkiej maści stron internetowych. Polacy znacznie się wzbogacili, więc wakacje w Hiszapnii czy na Chrowacji nie są już niczym niezwykłym. Sporo osób wyjechało jako emigranci zarobkowi do Wielkiej Brytanii, więc obecnie każdy ma syna, córkę, kuzyna, tatę czy znajomego w „jukej”. Wystarczy więc odkręcić kurek, a język angielski zacznie chlustać.

Ten stan rzeczy zaskutkował spowszednieniem języka angielskiego. Kiedyś angielski był wyznacznikiem statusu, a osób władających tym językiem było mało. Ukończenie filologii angielskiej było szczytem marzeń tysięcy Polaków (w tym autora bloga), więc kto tylko mógł walił na kursy i lekcje. W społeczeństwie polskim funkcjonował mem „Angielski to konieczność”. Te czasy jednak już minęły. Mając coraz większy kontakt z językiem angielskim przez blisko trzy dekady… przywykliśmy.

Obecnie angielski postrzegany jest już inaczej. Coraz częściej staje się tylko środkiem do celu lub narzędziem pracy. Pasjonaci tego języka zawsze byli i będą, jednak coraz więcej osób sięga po hiszpański, włoski czy chiński, gdyż te języki mają urok nowości. Angielski stał się częścią naszej rzeczywistości.

4. System uczenia w szkołach

Za spowszednienie języka angielskiego odpowiada też jego obecność w szkołach. Tu pozwolę sobie na niewielką polityczną dygresję – jak to jest, że nasze rządy, które przeważnie są słabe i nieskuteczne, zdobyły się nagle na taką konsekwencję i systematycznie wdrażały nauczanie języka angielskiego na wszystkich szczeblach nauczania? Przypadek? Wątpię… W skali państwa taki rzeczy nie dzieją się przypadkiem, więc bardzo jestem ciekaw, jakież to mechanizmy tutaj zadziałały.

By zrozumieć, jak przebiegało upowszechnianie się angielskiego w polskich szkołach, znowu musimy wrócić do połowy lat 80. ubiegłego wieku. Filologie wypuszczały rokrocznie niewielu absolwentów, a tajemnicą pozostaje, gdzie oni trafiali. Można zgadywać, że część anglistów lądowała w centralach handlu zagranicznego bądź zostawała lektorami na uczelniach wyższych. Na pewno nie szli oni do szkół. Podobnie działo się w okresie transformacji – dobra znajomość angielskiego gwarantowała dobrze płatną pracę w banku czy innej firmie, więc angliści nadal nie trafiali do szkolnictwa.

Sytuację zmieniło ustanowienie kolegiów nauczycielskich przez rząd Tadeusz Mazowieckiego. Pozakładane w 1990 roku NKJO wypluły pierwszych absolwentów trzy lata później. Sytuacja zmieniła się radykalnie, ponieważ wielu słuchaczy chciało podjąć pracę w szkole. Zresztą sama nazwa tych instytucji – „nauczycielskie” – jednoznacznie wskazywała na rodzaj kariery, jaką można było po nich podjąć. Angliści najpierw trafili do szkół w dużych miastach, a następnie stopniowo przeciekali do mniejszych miasteczek i wiosek. Obecnie ten proces już się zakończył – problemem staje się raczej ogromna rotacja anglistów w wielu szkołach.

Popatrzmy na liczby. O ile 20 lat temu uczeń stykał się z językiem angielskim dopiero w liceum, w chwili obecnej język ten towarzyszy mu właściwie od szkoły podstawowej. Zgodnie z tzw. „Nową podstawą programową” rozporządzenie MEN w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych przewiduje setki (!) godzin na uczenie języków obcych; w pełnym dwunastoletnim cyklu jest to 1380 godzin (bez uwzględnienia 180 godzin na rozszerzenie w szkołach ponadgimnazjalnych). Oczywiście nie wszystkie te godziny przeznaczone są na angielski, lecz dla ogromnej większości uczniów jest to język wiodący.

5. Konsekwencje powszedniości angielskiego

Łatwo połączyć ze sobą powyższe informacje i dokonać ekstrapolacji trendów. Angielski spowszedniał i stracił urok nowości, więc w szkołach jego pozycja będzie coraz bardziej zbliżać się do „jeszcze jednego nudnego przedmiotu”. Zła to wiadomość dla nauczycieli angielskiego, gdyż poziom motywacji uczniów będzie spadał. A jeśli dodamy do tego zmiany cywilizacyjne w postaci megaatrakcyjnych gier i filmów – ba! arcyważnego w życiu młodych ludzi internetu! – z którymi musi konkurować szkoła…

Jeśli popatrzymy na uczniów en masse, widać wyraźne rysujące się trendy. Pewien odsetek dzieci, pędzonych kopniakami rodziców, uczy się i będzie się uczył angielskiego. Wykształceni rodzice oraz właściciele firm zdają sobie sprawę, że „bez angielskiego w życiu ani rusz”, więc chcą wyposażyć dzieci w to cenne narzędzie. Angielski przyda się lekarzowi czy informatykowi, a i biznes rodzinny prowadzi się łatwiej, kiedy językiem Szekspira sprawnie się włada. Od tego są szkoły dwujęzyczne, kursy językowe z native speakers czy korepetycje, na które chodzi się latami.

Nie wszyscy jednak mają tak przewidujących czy zasobnych rodziców. Dzieci tylko „dopilnowane” nie poradzą sobie z przyswojeniem tego języka. Pomimo swoich starań, będą znały co najwyżej proste struktury i trochę słownictwa, gdyż tylko to można przyswoić w szkole na zajęciach. Oczywiście są szkoły lepsze i gorsze. Są wspaniali nauczyciele-pasjonaci, którzy wiele nauczą pomimo biurokracji i przeciążenia pracą. Pamiętajmy jednak, że nie każdy jest pasjonatem i nie każdy uczy orłów. Uczniowie, którzy nie chcą się uczyć nie wyniosą ze szkoły nic.

Jasnym więc jest, że czeka nas syndrom hiszpański: Polacy będą obyci i osłuchani z językiem angielskim, jednak dla większości z nich wyjście poza najprostszą komunikację będzie niemożliwe, albo przynajmniej bardzo utrudnione. Quod erat demonstrandum.