W zeszłym miesiącu odbył się egzamin w klasie trzeciej gimnazjum z języka angielskiego. CKE udostępniła arkusze egzaminacyjne, a ja wczoraj pobrałem je i porozwiązywałem zadania. Kilka miejsc w arkuszach wzbudza poważne wątpliwości:
1. Poziom podstawowy
W pierwszej części egzaminu (rozumienie ze słuchu) w zadaniu 3.2 uczeń ma stwierdzić, czy poniższe zdanie to Prawda (P) czy Fałsz (F):
3.2. Some students will have to go and see the teacher.
Aby podjąć decyzję, uczeń musi zrozumieć następujący fragment nagrania:
„ [...] Oh, one more thing – some of us haven’t paid for the theatre tickets yet. I’ve got the list of students with me. Oops, my name is here too. Anyway, the teacher will collect the money during the next break. He’ll be waiting for us in room 25. [...] ”
Jak widać, należy udzielić odpowiedzi Prawda, a informację o tym, że trzeba udać się do nauczyciela, gdyż to on czeka na uczniów zawarta jest w zdaniu wyróżniony przeze mnie tłustym drukiem. Autor (autorka? autorzy?) użyli w nim czasu Future Continuous (will be doing), który zupełnie naturalnie wpasowuje się w taki komunikat, lecz jego znajomość nie jest wymagana od uczniów. Innymi słowy – CKE testuje znajomość struktury gramatycznej, której uczeń nie ma obowiązku znać. Wystarczy zerknąć do publikacji CKE pod nazwą „Informator o egzaminie gimnazjalnym od roku szkolnego 2011/2012” i jasno z niej wynika (str. 105-107), że uczeń ma znać następujące czasy gramatyczne: Present Simple, Present Continuous, Present Perfect, Past Simple, Past Continuous, Past Perfect, Future Simple. Uczeń ma również znać konstrukcję „Going to”. Żadnej wzmianki o konieczności posługiwania się czasem Future Continuous w tym dokumencie nie ma.
Rzecz jasna, uczeń może udzielić odpowiedzi na to pytanie zgadując odpowiedź i ma ponad 50% szansy na dobre trafienie, jednak chyba nie o to chodziło autorom testu. Jeśli uczeń dysponuje pełną znajomością struktur wyszczególnionych w „Informatorze...” nie będzie w stanie poradzić sobie z tym pytaniem.
Moim zdaniem umieszczenie w tekście struktury spoza wymaganych i oparcie na niej pytania to duży błąd w konstrukcji testu. Zadanie 3.2 powinno zostać unieważnione, a uczniowie powinni otrzymać za nie 1 punkt niezależnie od odpowiedzi, jakiej udzielili (lub nie).
2. Poziom rozszerzony
Dwa zadania zwróciły moją uwagę. Nie znajdują się w nich ewidentne błędy jak w zadaniu 3.2, lecz na pewno są to miejsca bardzo kontrowersyjne. Przyjrzyjmy się więc im bliżej.
Kontrowersja 1
W zadaniu 6.5 wymagane jest uzupełnienie luki jednym wyrazem z ramki w odpowiedniej formie, aby powstał spójny i logiczny tekst. Ponieważ wymagana jest pełna poprawność gramatyczna i ortograficzna wpisywanych wyrazów, uczeń musi zmienić formę wyrazu.
To make matters worse, he is going to spend the weekend 6.5. ____________________ an essay about his summer holidays for Miss Brown.
Uczeń chcący uzupełnić powyższe zdanie musi wykorzystać czasownik „write”, a poprawna forma to „writing”. Kompletne zdanie brzmi więc:
To make matters worse, he is going to spend the weekend 6.5. writing an essay about his summer holidays for Miss Brown.
Forma „writing” to imiesłów czynny, a taka struktura znajduje się w wykazie podanym w „Informatorze o egzaminie gimnazjalnym od roku szkolnego 2011/2012”. Gdzie jest więc kontrowersja?
Czasowniki z „-ing”, czyli wyrazy takie jak speaking, writing, eating itd., mogą być używany w języku angielskim na kilka sposobów. Posłużym się informacjami przedstawionymi przez B. Jasińską et al w książce „Język angielski. Repetytorium gramatyki z ćwiczeniami” na stronach 184-5 (Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995). Imiesłowy czasu teraźniejszego (czynne) mogą być częścią składową formy ciągłej (np. I am working). Mogą też występować w funkcji przymiotnika (np. The rising prices cause much trouble nowadays) albo orzecznika (np. The speech he delivered was very interesting). Imiesłów może także pełnić funkcję przysłówkową i może wtedy występować jako okolicznik sposobu (np. They spend their leisure playing cards) albo równoważnik zdania podrzędnego okolicznikowego (np. Waiting for the train, John realized that he had left his season ticket at home).
Zerknijmy teraz na zadanie 6.5 raz jeszcze i zadajmy sobie pytanie, w jaki sposób jest wykorzystywany imiesłów czynny „writing”. Tak, odpowiedzieliście poprawnie – pełni on funkcję przysłówkową i występuje jako okolicznik sposobu. We wzmiankowanym wyżej „Informatorze...” podana jest lista „zdań podrzędnie złożonych okolicznikowych” (str. 106-7) i nie ma na niej żadnych okoliczników sposobu :)
Można co prawda się upierać, że podana w „Informatorze...” niżej kategoria składniowa, tj. Konstrukcje bezokolicznikowe i gerundialne może obejmować okoliczniki sposobu typu „spend the weekend writing an essay”, jednak przykłady nie obejmują takie użycia imiesłowu czynnego (przykłady podane w Informatorze to: I enjoy walking but my friends prefer cycling. I’m good at swimming. He called me before going to school).
Moim skromnym zdaniem, zadanie nadaje się do podważenia, gdyż nie do końca jest jasne, czy uczeń ma taką konstrukcję znać czy nie.
Kontrowersja 2
W zadaniu 7.3 należy wykorzystać podane w nawiasach wyrazy w odpowiedniej
formie. Nie wolno zmieniać kolejności podanych wyrazów, trzeba natomiast – jeżeli jest
to konieczne – dodać inne wyrazy, tak aby otrzymać logiczne i gramatycznie poprawne
zdania. W każdą lukę można wpisać maksymalnie cztery wyrazy, wliczając w to wyrazy już podane.
7.3. All the houses in this district (be/design) ____________________________________
by the same architect.
Jak widać udzielenie poprawnej odpowiedzi zakłada wykorzystanie strony biernej (Passive Voice). Uczeń ma znać taką strukturę. Można zakładać, że dla autora (autorki? autorek? autorów?) zadania poprawną odpowiedzią było:
a) All the houses in this district were designed by the same architect.
Wykorzystujemy Past Simple w stronie biernej. Dlaczego jednak nie uznać następujących odpowiedzi?
b) All the houses in this district are designed by the same architect.
c) All the houses in this district have been designed by the same architect.
d) All the houses in this district will be designed by the same architect.
We wspomnianym wyżej „Informatorze ... ” wyszczególniona jest znajmość składni zdań w stronie biernej w czasach: Present Simple, Present Perfect, Past Simple, Future Simple. Ponieważ zadanie 7.3 nie jest osadzone w kontekście czasowym, można użyć właściwie dowolnego czasu w stronie biernej (dopuszczalne, choć karkołomne, byłoby All the houses in this district are being designed by the same architect.). Jest to więc przykład zadania „sprzedanego za darmo”, gdyż wystarczy, aby uczeń użył strony biernej i zdanie jest poprawne. Ciekaw jestem, czy CKE będzie uznawać w kluczu wszystkie dopuszczalne odpowiedzi, czy poprzestanie na kanonicznej wersji z Past Simple?
